Historia nauczania prawa rzymskiego na Uniwersytecie Gdańskim
Tradycje kształcenia z zakresu prawa na obszarze miasta Gdańska są wcześniejsze niż sam Uniwersytet i obejmują nauczanie prawa rzymskiego. W utworzonym w 1580 r. Gdańskim Gimnazjum Akademickim prawnicy odgrywali dużą rolę, a prawo rzymskie wykładane było przez cały okres jego istnienia tj. aż do roku 1811. Dydaktyka obejmowała pierwotnie „czyste” prawo rzymskie, a następnie jego praktyczne wykorzystanie oraz romanistyczne opracowanie niektórych instytucji rodzimych praw zwyczajowych. Znamienici profesorowie zajmujący się prawem rzymskim, wśród których warto wymienić Piotra Bruncowa, Krzysztofa Ricciusa, Krystiana Rosteuscher, Joachima Hoppe, Jana Schulza-Szuleckiego, Daniela Gralatha i Bartłomieja Keckermanna prowadzili wykłady w oparciu o Instytucje Justyniana, a głównym celem zajęć było praktyczne przygotowanie studentów do objęcia w przyszłości urzędów publicznych oraz patriotyczne wychowanie obywatelskie. Oprócz prawa rzymskiego nauczano także prawa cywilnego, procesowego, narodów, natury, morskiego oraz publicznego z elementami ustroju Rzeczypospolitej, Prus Królewskich i samego Gdańska.
Po drugiej wojnie światowej kwestie utworzenia Uniwersytetu Gdańskiego, w którego strukturze miałby znaleźć się wydział prawa i wykładane miało być prawo rzymskie, podnoszono wielokrotnie. Znaczący krok w tym kierunku uczyniono jednak dopiero w październiku 1973 r. kiedy to z istniejącego od 1970 r. Instytutu Prawa Państwowego wyłączono Zakład Prawa Sądowego, przekształcając go w osobny Instytut Prawa Cywilnego i Karnego z trzema Zakładami: Prawa Cywilnego, Prawa Karnego i Prawa Pracy. Rok później dokonano reorganizacji dotychczasowego Instytutu Prawa Cywilnego i Karnego, który ostatecznie w 1979 r. podzielono na dwie niezależne jednostki: Instytut Prawa Cywilnego i Prawa Pracy oraz Zespołową Katedrę Prawa Karnego. Katedra Prawa Cywilnego powołana została w roku 1981 i od momentu jej powstania rozpoczęto na Wydziale Prawa badania i zajęcia z zakresu prawa rzymskiego (w formie wykładów i ćwiczeń oraz seminariów magisterskich). Badania naukowe obejmowały takie zagadnienia jak małżeństwo i konkubinat w prawie rzymskim czy tradycje rzymskie w polskim prawie cywilnym; rozprawy doktorskie z zakresu prawa rzymskiego obronili dr Jacek Dmowski (Pożyczka morska w prawie rzymskim, 26 maja 1978 r.) i dr Beata J. Kowalczyk (Zasiedzenie w prawie rzymskim, 17 września 2012 r.). Organizatorem dydaktyki w zakresie prawa rzymskiego na UG był prof. zw. dr hab. Władysław Rozwadowski, który w latach 1996-1998 pełnił jednocześnie funkcję kierownika Katedry Prawa Cywilnego. Zajęcia z tego przedmiotu prowadzili także mgr Aleksandra Jaszkiewicz (do 2007 r.), dr Jacek Dmowski (do 2011 r.), prof. zw. dr hab. Krzysztof Amielańczyk (do końca września 2016 r.) oraz dr Beata J. Kowalczyk i dr Bartosz Szolc-Nartowski.
W grudniu 2015 r. dokonano przełomowej dla nauczania prawa rzymskiego na Uniwersytecie Gdańskim reorganizacji, powołując Zakład Prawa Rzymskiego. Pełniącym obowiązki kierownika Zakładu do końca września 2016 r. był prof. dr hab. Krzysztof Amielańczyk. Kierownikiem zakładu 1 października 2016 r. został dr hab. Jacek Wiewiorowski, obejmując równocześnie stanowisko profesora nadzwyczajnego UG; adiunktami są natomiast dr Beata J. Kowalczyk oraz dr Bartosz Szolc-Nartowski. Od momentu powstania jednostki jego pracownicy prowadzą aktywną działalność naukową, która skupia się wokół zagadnień dotyczących zasiedzenia w prawie rzymskim, szkody grożącej (damnum infectum) w kontekście recepcji rzymskich rozwiązań do współczesnych porządków prawnych, rzymskim prawem kontraktów, rzymskim prawem karnym, rzymskim prawem państwowym oraz zastosowaniem psychologii ewolucyjnej i innych nurtów ewolucjonistycznych w prawoznawstwie i badaniach historyczno-prawnych. Cykliczną imprezą organizowaną przez Zakład Prawa Rzymskiego jest Ogólnopolskie Forum Młodych Romanistów (organizowane od 2015 r.). Konferencja ma na celu umożliwienie uczestnikom prezentacji zakresu i kierunków prowadzonych przez nich badań, wymianę poglądów w ramach środowiska naukowego, a także dyskusję na temat spodziewanych rezultatów i stosowanych metod badawczych.
